تاملی بر تعطیل روزنامه اطلاعات بین‌الملل

     علی اکبر قاضی زاده در روزنامه اعتماد نوشت: حیف است؛ ٢٣ سال به اندازه یك عمر است و حیف است كه روزنامه‌ای بعد از یك عمر زیست، اینچنین می‌میرد. اما تعجب‌آور نیست، غیرقابل پیش‌بینی هم نیست كه می‌شنویم: «اطلاعات بین‌الملل تعطیل شده». مگر كیهان كاریكاتور نبود؟! یا كیهان ورزشی یا نشریات دیگر كه هركدام در این سال‌ها، دیگر نتوانستد تاب شرایط را بیاورند و هرچقدر والدین‌شان تلاش كردند تا با سرم و درمان مقطعی آنها را زنده نگه دارند، بالاخره نشد و تمام شدند.  فقط اینها نیست؛ همین چند روز پیش در یك مركز آماری بسیار بسیار معتبر، آماری از فروش روزنامه‌ها دیدم كه رقت‌انگیز بود؛ تیراژه‌های ٣٠٠ نسخه‌ای، ٥٠٠ نسخه‌ای و در بهترین شرایط ١٧ هزار نسخه‌ای برای كشوری كه ٨٠ میلیون نفر جمعیت دارد، فاجعه است.  اما این روزها، شرایط همین است. تیراژ مطبوعات را به نسبت جمعیت كه حساب می‌كنی، فاجعه خودش را بیشتر نشان می‌دهد. فاجعه‌ای كه می‌گوید مطبوعات آرام آرام در ایران در حال از دست رفتن است و به نظر من، تنها عامل هم رسانه‌های مجازی و گسترش تكنولوژی و دسترسی راحت و سریع و شفاف به اطلاعات نیست.
     سال‌های سال است كه تكنولوژی برای روزنامه‌نگاری و مطبوعات چاپی یك تهدید بوده. بعد از جنگ جهانی اول و زمانی كه رادیو آمد، همه همین پیش‌بینی را داشتند كه این‌روزها وجود دارد. می‌گفتند رادیو زنده است، چهره را با صدا به مخاطب معرفی می‌كند و از همه مهم‌تر، سریع‌تر از روزنامه‌های صبح فردا، اخبار را می‌رساند.  اما همان زمان مشخص شد كه رادیو نمی‌تواند جای تحلیل، تفسیر و گزارش را در مطبوعات بگیرد. نسل روزنامه‌خوان به دنبال تحلیل و تفسیر و گزارش بودند و روزنامه‌ها زنده ماندند.  چند سال بعد، تلویزیون آمد. چند سال بعدتر ماهواره و كانال‌های خبری و حالا هم فیس‌بوك، توییتر، سایت‌های مجازی و... اما من سال‌هاست كه می‌گویم، آن‌چیزی كه ما را به بن‌بست می‌رساند، تكنولوژی نیست. ١٥ سال است كه تكرار می‌كنم تا وقتی تنها منبع خبری روزنامه‌نگارها اینترنت است، تا وقتی قاعده‌های كلاسیك روزنامه‌نگاری رعایت نمی‌شود و روزنامه‌نگارها به جای روزنامه‌نگاری، روزنامه‌درآری می‌كنند، نمی‌توانیم منتظر تغییر و اتفاق باشیم.
     روزبه روز هم اوضاع بدتر می‌شود، روزنامه‌ای كه با خبرهای اینترنت پر شده برای مخاطب جذابیت ندارد. اصلا برای او راحت‌تر است كه در خانه بنشیند و گوشی‌اش را در دست بگیرد تا از خانه بیرون بزند و پای كیوسك برود.  در چنین روزگاری و با چنین جهانی، نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم كه روزنامه‌ها زنده بمانند، خانه اول این تخریب و از بین رفتن را خودمان، با فراموش كردن قاعده‌ها و اصول اولیه روزنامه‌نگاری ساخته‌ایم. روزنامه‌نگاری كه می‌خواهد در این فضا بماند و روزنامه‌ای كه می‌خواهد رقابت كند، باید به اصل و اصول روزنامه‌نگاری بازگردد.  باید ببیند كه در دنیای امروز تمام نشریات بزرگ و معتبر به سمت انتشار روزنامه‌های محلی و تحقیقی رفته‌اند و پایه‌های روزنامه‌نگاری و حرفه روزنامه‌نگاری باعث تقویت در میدان مبارزه با جهان دسترسی آزاد و سریع به اطلاعات می‌شود.  اما تمام مشكلات تنها از سمت روزنامه‌نگاری و فراموشی اصل و اصول كار نیست. بخش دیگر مشكلات به این مربوط است كه روزنامه‌ها، بنگاه اقتصادی ندارند. تامین مالی نمی‌شوند و مدیریت مالی و موسسه مالی كه بتواند بار مالی انتشار روزنامه‌ها را تقبل كند وجود ندارد.
     مهم‌ترین دلیل این اتفاق‌ هم وابستگی مطبوعات به دولت است. دولت باید یارانه بدهد تا روزنامه‌ها منتشر شوند. یارانه‌ای كه دولت می‌دهد، هم مشكلات اقتصادی به وجود می‌آورد (چون بنگاه اقتصادی برای روزنامه‌ها شكل نمی‌گیرد و مدیر مطبوعاتی به دنبال درآمدزایی مستقل نیست) و هم باعث می‌شود تا مطبوعات مستقل نباشند و این عدم استقلال هم مخاطب را پس می‌زند.  همه این دلایل باعث می‌شود تا شنیدن خبر توقف انتشار روزنامه اطلاعات بین‌الملل، ناراحتی عمیق به جا بگذارد، اما تعجب نه. چون با چنین روندی، توقف انتشار این روزنامه نمایشی از شروع اتفاق‌های دیگر و آرام آرام به بن‌بست رسیدن روزنامه‌های دیگر است؛ مگر اینكه روزنامه‌نگاران و اهالی مطبوعات چاره‌ای بیندیشند و عمر رسانه خود را با بازگشت به قواعد اصلی و كلاسیك بیشتر كنند.
     پی‌نوشت: صبح دیروز سردبیر روزنامه «اطلاعات بین‌الملل» با نوشتن یادداشتی اعلام كرد كه این روزنامه كه ٢٣ سال تمام در نیویورك و لندن توزیع می‌شد، دیگر توزیع نمی‌شود. دلایل این توقف هم به میدان رقابت رسانه‌های مجازی و مكتوب بازمی‌گشت و هم به بحران مالی و هزینه‌های سرسام‌آور انتشار. با علی اكبر قاضی‌زاده، روزنامه‌نگار و استاد قدیمی علوم ارتباطات، درباره این موضوع صحبت كردیم.

برگرفته از: شفقنا رسانه